Filaryzacja protestu w Polsce? Analiza protestów koalicyjnych w 2020 roku na podstawie wzmianek z prasy codziennej
Daniel Płatek – doktor socjologii, absolwent IFiS PAN, pracownik ISP PAN. Zajmuje się badaniami protestów i mobilizacji zbiorowych, teorią socjologiczną, socjologią historyczną oraz wykorzystaniem sieci społecznych w badaniach, w których źródłem danych są wzmianki prasowe. Wśród jego zainteresowań leży także wykorzystanie narzędzi NLP do analiz procesów rządzących nauką – tzw. science of science.
Grzegorz Ekiert (2020) twierdzi, że współczesna trajektoria organizacyjna społeczeństwa obywatelskiego w Polsce ma zasadnicze cechy polaryzacji kulturowej i politycznej, co w efekcie ułatwia obecny zwrot kraju w kierunku autorytaryzmu. Według autora od czasu przełomu demokratycznego w 1989 r. polskie społeczeństwo obywatelskie ewoluowało w kierunku formy organizacyjnej, którą można określić jako „filarowe społeczeństwo obywatelskie”. Zjawisko to dotyczy pionowej segmentacji społeczeństwa obywatelskiego na sektory, które mają własne zasoby organizacyjne, orientacje normatywne, a w konsekwencji własne wzorce budowania koalicji protestacyjnych, w których partie polityczne odgrywają centralną rolę. Jak pokazuje Ekiert, szczególnie po 2015 roku, poparcie wyborcze dla partii antyliberalnych i antyeuropejskich zdefiniowało konflikty polityczne i politykę protestu, wzmacniając filarowość społeczeństwa obywatelskiego.
Pomimo sformułowania mocnej tezy o „filaryzacji „, nie została ona nigdy zweryfikowana empirycznie. Zakładam, że aktorzy stojący za organizacją wydarzeń protestacyjnych odzwierciedlają charakter zbiorowych tożsamości w społeczeństwie obywatelskim i stawiam pytanie, czy i w jakim stopniu koalicje protestu w polskim społeczeństwie obywatelskim tworzą, w 2020 roku sfilaryzowaną strukturę protestu.
Wykorzystując zbiór wydarzeń protestacyjnych zaczerpniętych z polskich gazet stosuję narzędzia NLP (Natural Language Processing) do ekstrakcji szeregu zmiennych opisujących protesty: ich skalę, zasięg, typy aktorów, repertuary działań. Tak przygotowany zbiór wzmianek podlega następnie przekształceniu w matrycę sieci powiązań koalicyjnych aktorów biorących udział w proteście. Stosuję miary centralności i algorytmy detekcji społeczności, aby zmapować protestujących aktorów i określić, co oznacza, że polskie protesty mogą być postrzegane jako pionowa struktura filarowa, koordynowana przez partie polityczne.