Od ZX Spectrum do Jasnopisu

Włodzimierz Gruszczyński (IJP PAN)

Nagrane wystąpienie można zobaczyć na naszym kanale na YouTube, a tutaj znajdą Państwo prezentację multimedialną wyświetlaną podczas prelekcji.

W czasie wykładu będę mówił o współpracy językoznawców z informatykami. O tym, jak powstawało i powstaje w Polsce to, co nazywane było „językoznawstwem komputerowym”, a obecnie stanowi część językoznawstwa włączaną do „humanistyki cyfrowej”. Ograniczę się do tych faktów i zdarzeń, które znam z własnego doświadczenia zawodowego, więc nie będzie to przegląd ani obiektywny, ani pełny. Informacje o projektach realizowanych przed laty będą stanowiły tło do prezentacji tego, co w ostatnio udało się zrealizować zespołom, w których byłem jednym z wykonawców (rozpoczynającym od pozycji ucznia) albo którymi kierowałem lub nadal kieruję. Oprócz projektu, w wyniku którego powstała aplikacja Jasnopis wymieniona w tytule wykładu, będę mówił o tym, jak powstawały i jak są rozwijane takie projekty, jak: Słownik gramatyczny języka polskiego, Cyfrowa Biblioteka Druków Ulotnych, Elektroniczny słownik języka polskiego XVII i XVIII wieku oraz Korpus tekstów polskich z XVII i XVIII wieku. Omawiając niektóre z tych projektów, pokażę przykłady problemów metodologicznych, jakie się w trakcie realizacji pojawiły.

W czasie wykładu chciałbym przede wszystkim pokazać:

nieprawdopodobnie głębokie zmiany w warsztacie pracy lingwistów, jakie zaszły w ciągu życia jednego pokolenia (mojego pokolenia), jakie te zmiany dają możliwości, ale też – jakie pojawiły się w związku z nimi wyzwania i niebezpieczeństwa;
blaski i cienie współpracy humanistów (zwłaszcza językoznawców) z informatykami, trudności spowodowane brakiem wspólnego języka, a także różnicami w sposobie stawiania pytań i sposobie poszukiwania na te pytania odpowiedzi;
to, że podział na informatyków (zajmujących się językiem naturalnym) i lingwistów (stosujących narzędzia informatyczne) staje się coraz bardziej anachroniczny;
to, że w planowaniu i realizacji projektów z zakresu „lingwistyki cyfrowej” ważniejsza jest współpraca różnych środowisk, dążenie do tego, by wyniki dały się połączyć we względnie spójną całość, a nie rywalizacja i robienie wszystkiego „od początku i po swojemu”.

Jak widać, wykład nie będzie miał charakteru stricte naukowego.